Insulinooporność to stan obniżonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny wydzielanej przez trzustkę, komórki docelowe nie reagują na sygnał przekazywany przez insulinę i stężenie glukozy nie ulega obniżeniu (hiperglikemia). Reakcja na insulinę jest upośledzona, co powoduje, że trzustka musi produkować większą jej ilość w celu regulacji glikemii. Zaburzenie może mieć charakter wtórny lub pierwotny (obciążenie genetyczne). Insulinooporność może prowadzić do zaburzeń metabolicznych, cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych, zwiększonego ryzyko spontanicznych poronień. Insulinooporności może towarzyszyć hiperinsulinemia.
Jakie mogą być objawy insulinooporności:
narastające zmęczenie i senność po posiłku
zwiększone łaknienie i większa ochota na słodycze (efekt insulinooporości podwzgórzowej)
hiperglikemia
wzrost trzewnej tkanki tłuszczowej
Diagnostyka:
Zgodnie z zaleceniem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego badaniem diagnostycznym jest test doustnego obciążenia glukozą (OGTT), Który polega na podaniu 75 g glukozy i ocenie szybkości i efektywności regulacji poziomu glikemii przez insulinę.
Poziom glukozy po 1 h:
<140 mg%- wynik prawidłowy
140-200mg%-stan przedcukrzycowy
>200 mg% cukrzyca
Poziom glukozy po 2 h:
<140 mg%- wynik prawidłowy
140-199 mg%-nietolerancja glukozy
>200 mg% cukrzyca
Jak się przygotować do badania:
Stężenie glukozy w tym teście ocenia się we krwi żylnej, w laboratorium. Nie należy wykonywać tego badania glukometrem, służy on tylko do samokontroli, nie jest narzędziem diagnostycznym.
nie wykonuj badania w czasie infekcji czy antybiotykoterapii,
nie wykonuj badania w okresie intensywnych treningów i zawodów sportowych.
zgłoś lekarzowi przyjmowane leki – zwłaszcza wpływające na poziom glukozy (np. leki sterydowe, leki moczopędne)
jeśli stosujesz Metforminę – należy skonsultować z lekarzem czy powinna być odstawiona i na jaki okres, niekiedy trzeba ją odstawić nawet na 7-14 dni.
3 dni przed badaniem:
nie stosuj restrykcyjnych diet: niskokalorycznych lub niskowęglowodanowych – mogą wpływać na pogorszenie wchłaniania węglowodanów i zafałszowanie wyników.
twoja dieta powinna być zbliżona do Twojego zwyczajowego sposobu żywienia, wynik ma obrazować rzeczywistość
nie pij alkoholu, kawy, herbaty i innych napojów kofeinowych.
nie pal papierosów.
w dniu badania:
ostatni posiłek zjedz co najmniej 8 godzin przed
badanie wykonaj rano
po obciążeniu glukozą i w przerwie pomiędzy pobraniami zostań w spoczynku, nie jedz, nie pij, nie pal, nie przyjmuj leków,
na czas całego badania pozostań w laboratorium
Glukozę rozpuszczoną w wodzie pijemy maksymalnie w ciągu 5 minut (im szybciej tym lepiej).
W przypadku zwymiotowania roztworu glukozy badanie jest niediagnostyczne (nieważne) i należy je powtórzyć po czasie ustalonym z lekarzem.
Krzywa insulinowa:
Prawidłowe wyniki stężenia insuliny powinny wynosić:
na czczo do 10 μIU/mL
po 1 h do 50 μIU/mL
po 2 h do 30 μIU/mL
po 3 h do 10 μIU/mL
Według literatury stężenie insuliny na czczo zależne jest od BMI pacjenta.
Metoda pośrednia:
HOMA-IR = [glukoza (mmol/L) * insulina 0. minucie (μIU/mL)]/22,5
Młodzi ludzie; prawidłowa masa ciała HOMA-IR ok 1
Insulinooporność HOMA-IR > 2.1 lub > 2.5
Leczenie:
Leczenie farmakologiczna zawsze ordynowane jest przez lekarza, może obejmować
metforminę lub analogi GLP-1 np. liraglutyd
Zmiana stylu życia obejmująca redukcję 5-10 % wyjściowej masy u pacjentów z zespołem metabolicznym, poprawę jakości snu, uregulowanie rytmu dobowego,
Dieta:
Rozkład makroskładników dobierany jest indywidualnie, niekiedy skuteczne są diety z obniżoną zawartością węglowodanów do 35-45 % całkowitego zapotrzebowania na energię. Dieta powinna bazować na nieprzetworzonych produktach o wysokiej wartości odżywczej. Ważnym elementem jest błonnik pokarmowy, który spowalnia tempo wchłaniania glukozy w jelitach, zwiększa uczucie sytości. Dietetyk medyczny ustali z Tobą bezpieczną i skuteczną strategię żywieniową dopasowaną do Twoich potrzeb i stanu zdrowia.
Suplementacja:
-Chrom
Potencjalny pozytywny wpływ suplementowania chromu na współczynniki HOMA-IR i HOMA-B.
-Cynamon
Badania ukazują, że suplementacja cynamonem w dziennej dawce 1,5 g przez 12 tygodni w połączeniu z terapią progesteronem była dobrze tolerowana i znacząco poprawiła wrażliwość na insulinę oraz obniżyła poziom insuliny i LDL u kobiet z PCOS.
-Tran
Suplementacja olejem rybim pozytywnie wpływa na insulino wrażliwość u osób z objawami zespołu metabolicznego co może być pomocne w prewencji cukrzycy typu 2
-Cynk
Stan odżywienia dotyczący cynku u pacjentów otyłych jest zmienny i może być uważany za czynnik ryzyka rozwoju zaburzeń metabolicznych związanych z tą chorobą. Dowody naukowe pokazują, że suplementacja cynkiem wydaje się przyczyniać do poprawy insulinooporności u osób otyłych obu płci.
-Probiotyki
Suplementacja prebiotykiem wieloszczepowym przez 8 tygodni może wiązać się ze znaczącą redukcją HOMA-IR.
Aktywność fizyczna:
pozwala zwiększyć wrażliwość insulinową tkanek obwodowych i skutecznie regulować bilans energetyczny. Warto wprowadzić plan aktywności, który będzie dla ciebie przyjemny, realny do realizacji i adekwatny do Twoich możliwości. To może być na początek 7 000 kroków w ciągu dnia lub dodatkowy 2 h treningu siłowego w tygodniu. Każdy ruch jest dobry, szczególnie ten spontaniczny i nieplanowany może mieć ogromne znaczenie dla kontroli glikemii- dłuższy spacer z psem, chodzenie do pracy na piechotę, używanie schodów zamiast windy.
Jeśli cierpisz na insulinooporność kluczem do sukcesu jest długoterminowy plan poprawy glikemii i profilaktyki chorób metabolicznych. Warto zaplanować realne, mierzalne cele i dążyć do poprawy zdrowia. Dietetyk medyczny pomoże Ci usystematyzować wiedzę i postawić pierwsze kroki na ścieżce do lepszego zdrowia.
