Wino od zamierzchłych czasów należało do najważniejszych środków terapeutycznych stosowanych przez człowieka. Już w starożytnej Grecji i Rzymie wykorzystywano jego lecznicze właściwości. Wino na przestrzeni wieków znalazło zastosowanie jako środek poprawiający samopoczucie i sen, składnik maści przyśpieszającej gojenie ran, lewatywy stosowane przy leczeniu anemii i niestrawności, a nawet lek zapobiegający epidemii dżumy i cholery. Hipokrates, ojciec współczesnej medycyny głosił, że „wino jest rzeczą cudownie przeznaczoną dla człowieka,
jeżeli zdrowy lub chory będzie je przyjmował w stosownej porze i z umiarem”. Dopiero rozwój przemysłu farmaceutycznego zmniejszył znaczenie wina w leczeniu wielu chorób.
Działanie bakteriobójcze
W 1892 roku w Paryżu zaobserwowano, że spożycie wina zwiększa szanse przeżycia epidemii cholery i zalecono dodawanie wina do wody pitnej.
Antyseptyczne działanie wina zostało potwierdzone licznymi badaniami,
które pozwoliły stwierdzić, że czynnikami odpowiedzialnymi za niszczenie bakterii nie był alkohol zawarty w winie, ani jego niskie pH, a polifenole, głównie antocyjany.
Wino wykazuje szerokie spektrum działania zarówno na bakterie gram-ujemne (salmonella, pałeczka czerwonki, bakterie coli, bakterie proteus) jak i gram-dodatnie (gronkowce, paciorkowce, pneumokoki). W praktyce powszechne jest wykorzystanie antybakteryjnych właściwości wina podczas konsumpcji owoców morza, w szczególności ostryg będących częstą przyczyną infekcji układu pokarmowego.
Działanie antywirusowe
Zawarte w winie taniny (nadające mu cierpki smak) i procyjanidyny wykazują działanie antywirusowe. Taniny blokują osłonkę białkową komórki uniemożliwiając przenikanie wirusów do jej wnętrza, inne mechanizmy działania polifenoli uderzają bezpośrednio w wirusy ograniczając ich aktywność.
Wino w leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego
W krajach rozwiniętych choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zgonów, w Polsce jest to około 48% . Najczęściej występującymi chorobami układu krążenia jest miażdżyca tętnic i nadciśnienie tętnicze, które w konsekwencji mogą prowadzić między innymi do choroby niedokrwiennej serca i zawału mięśnia sercowego.
Paradoks francuski
W listopadzie 1991 roku w programie Sixty minutes amerykańskiej stacji telewizyjnej CBS, francuski epidemiolog dr Serge Renaud ogłosił wyniki swoich badań mówiące, że we Francji, mimo wysokiego spożycia tłuszczów nasyconych, liczba zawałów serca jest mniejsza niż w innych krajach, gdzie spożycie tłuszczu jest podobne. Dodatkowo porównanie innych czynników ryzyka zapadania na choroby sercowo-naczyniowych takich jak: poziom cholesterolu we krwi, palenie papierosów, ciśnienie tętnicze, otyłość, które miały podobną wartość zarówno w populacji francuskiej jak i amerykańskiej, pozwoliły wywnioskować, że czynnikiem decydującym o wystąpieniu mniejszej zachorowalności na choroby sercowo-naczyniowe jest spożycie wina. Fenomen ten określono mianem ”paradoksu francuskiego”.
Działanie polifenoli
Polifenole zawarte w winie są antyoksydantami, przez co chronią komórki śródbłonka przed stresem oksydacyjnym, ponadto wykazują szereg właściwości, które z powodzeniem zabezpieczają przed czynnikami powodującymi rozwój chorób układu krążenia.
Ochrona naczyń krwionośnych
Polifenole zwiększają wytrzymałość naczyń krwionośnych, redukując ryzyko krwotoków i powstawania blaszki miażdżycowej. Działanie to opiera się na zwiększaniu elastyczności i trwałości włókien kolagenu które wchodzą w skład białek tworzących nabłonek naczyń krwionośnych i tworzenie wiązań poprzecznych między łańcuchami polipeptydowymi, co również wzmacnia i uelastycznia ścianę naczyń.
Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym polifenole chronią komórki śródbłonka naczyń krwionośnych przed szkodliwym działaniem stresu oksydacyjnego. Bezpośrednie działanie przeciwutleniające polifenoli, głownie antocyjanin i garbników na komórkę śródbłonka powoduje zwiększanie stężenia międzykomórkowych jonów wapniowych i uwalnianie tlenku azotu (NO) do światła naczyń, który zmniejsza napięcie komórek mięśniowych śródbłonka i powoduje ich rozszerzenie. Ponadto polifenole ograniczają peroksydację frakcji lipoprotein - LDL, co również zwiększa wydzielanie NO i hamuje postęp zmian miażdżycowych.
Antynowotworowe właściwości wina
Pod wpływem czynników mutagennych lub genetycznych każda komórka w organizmie może ulec transformacji w komórkę nowotworową. Jej funkcjonowanie charakteryzują etapy:
• hiperplazja (nadmierny wzrost)
• dysplazja (nieprawidłowości w wyglądzie komórek nowotworowych)
Naukowcy poszukując skutecznej broni w walce z epidemią chorób nowotworowych sięgnęli po naturalne przeciwnowotworowe składniki żywności, którymi są polifenole. Według niektórych działania profilaktyczne polegające na wzbogaceniu diety w substancje przeciwdziałające procesom nowotworzenia pozwoliłyby ograniczyć rozwój nowotworów nawet o 30%.
Wśród polifenoli zawartych w winie działanie przeciwnowotworowe wykazuje między innymi resweratrol i kwercetyna.
Opóźnienie procesu starzenia
Czerwone wina bogate w procyjanidyny przyczyniają się do zachowania dobrego stanu zdrowia przez wiele lat. Potwierdzeniem tej tezy jest analiza stylu życia i diety populacji cieszących się długowiecznością np. mieszkańców Gruzji, Krety, Sardynii.
Czynnikiem w znacznym stopniu przyśpieszającym proces starzenia jest niewątpliwie stres oksydacyjny, w trakcie którego aktywne formy tlenu uszkadzają komórki i materiał genetyczny. Zmiany spowodowane przez wolne rodniki zaburzają fizjologię komórek, w tym proces mitozy mający na celu powielenie DNA. Związki antyoksydacyjne zawarte w winie skutecznie neutralizują negatywny wpływ stresu oksydacyjnego na organizm.
Jedną z chorób wieku starczego jest choroba Alzheimera będąca zwyrodnieniową, nieodwracalnie uszkadzającą mózg, chorobą ośrodkowego układu nerwowego. Charakteryzuje się zaburzeniami pamięci świeżej, pogorszeniem myślenia abstrakcyjnego, obniżeniem sprawności intelektualnej, trudnością rozumienia mowy, upośledzeniem funkcjonowania w życiu codziennym. Dodatkowo na obniżenie wydolności umysłowej w podeszłym wieku ma wpływ tzw. demencja naczyniowa będąca miażdżycą naczyń krwionośnych mózgu. Badania przeprowadzone w Bordeaux na grupie osób powyżej 65 roku życia określające zależność między spożyciem wina, a sprawnością intelektualną wykazały, że regularne spożycie wina zmniejsza częstotliwość występowania zarówno demencji naczyniowej jak i choroby Alzheimera. Ryzyko wystąpienia tych chorób było mniejsze u amatorów wina o około ¼ niż u abstynentów.
Które wina wybierać jeśli chcemy osiągnąć najlepsze korzyści zdrowotne ?
Czerwone wina
Czerwone wino zawiera najwięcej polifenoli, które przenikają do wina ze skórek i pestek winogron w czasie procesu maceracji. Na stronach internetowych niektórych producentów dostępne są dane na temat czasu trwania tego procesu, który nie powinien trwać krócej niż 10 dni. Największą zawartością polifenoli charakteryzują się wina w których pestki i skórki macerują się co najmniej trzy tygodnie .
Wina pochodzące z winnic północnych i usytuowanych wysoko na zboczach
Zawartość resweratrolu w skórce winogron zwiększa się pod wpływem infekcji mikrobiologicznych, które są powszechne w zimnym i wilgotnym klimacie panującym np. w prowincji Nuoro na Sardynii czy Madiran w Pirenejach . Wina z tych rejonów wykazują nawet dziesięciokrotnie większą zawartość składników bioaktywnych niż wina z południowych winnic o ciepłym klimacie np. Australii czy południowej Afryki . Klimat charakteryzujący się ciepłymi słonecznymi dniami i zimnymi nocami wydłuża okres dojrzewania winogron co sprzyja zwiększeniu zawartości polifenoli. Winogrona w wysoko usytuowanych winnicach są bardziej narażone na działanie promieni ultrafioletowych, co również powoduje zwiększoną syntezę polifenoli.
Młode wina
Zawarte w winie procyjanidy są niestabilnymi cząsteczkami, których poziom spada wraz z upływem czasu. Ubytek jest zależny od warunków przechowywania, głownie od temperatury i ogólnego składu wina. Społeczności zamieszkujące regiony winiarskie (np. Kreteńczycy, Sardyńczycy, mieszkańcy południowozachodniej Francji) do codziennej diety włączają wina lokalne i młode, zwykle nie starsze niż trzyletnie, a często piją wina prosto z beczki, czemu zawdzięczają długowieczność oraz dobry stan zdrowia .
„Najzdrowsze” odmiany winogron:
Cannonau z prowincji Nuoro na Sardynii
Nebbiolo z regionu Lombardii we Włoszech
Tannat z Madiran we Francji
Sagratino z Toskanii we Włoszech
Cabarnet Sauvignon z Chile lub Argentyny
Muscadine z Północnej Karoliny
Comentários